صفحه محصول - مطالعه و وارسی نقوش و شکل در سفالینه

توضیحات

دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته هنر

مطالعه و وارسی نقوش و شکل در سفالینه شوش

چكیده :

در نخستین صده های هزاره ششم قبل از میلاد آبادانی جلگه های خوزستان آغاز گردید که خاک آن هم برای کشاورزی بارور و هم برای ساختن سفال مرغوبیت داشت که سرزمین شوش نیز در این نقطه واقع شده است . شهرستان شوش زمانی پایتخت ایلامبان بوده و تاریخی بس طولانی دارد .گرایش به زیبایی و زیبا پسندی از جمله خصوصیاتی است که خالق بزرگ در روح اشرف مخلوقات دمیده است و همراه الهام بخش روح زیبا ی آدمی بوده و تا جائیکه ظروف مورد استفاده روزمره بشر از این امر مثتثنی نبوده و همان مردمی که در ابتدایی ترین وضع زندگی می کردند با الهام از روح زیبای خود ، نقوش زیبایی را در روی ظروف سفالی طرح می کردند . بطوری که برای مدت طولانی از حدود هزاره ششم تا هزاره سوم قبل از میلاد ، شکل سازی و نقاشی روی سفال یکی از فعالیت های اصلی هنری مردم دهکده های ایران بوده است .

هدف از این مقوله بررسی نقوش است که بر روی این سفالینه ها شکل گرفته تا از حیث معنی و مفهوم بررسی و علل و انگیزه بوجود آمدن نقوش سفالینه ها و ارتباط بین این نقوش و فرم ظروف شناخته شود .برای رسیدن به این هدف فوق ابتدا : 1- تاریخچه سفالگری در ایران که در آن به جغرافیای تاریخی ایران و پیدایش اولین سفالینه ها در آن و اطلاعاتی راجه به (مذهب و مهمترین خدایان شوش و باورهای آئینی و آداب تدفین و معیشت مردم) در دوران کهن شوش و (موقعیت جغرافیایی و زبان و نحوه پوشش مردان و زنان و معرفی آثار و بناهای تاریخی) که در شوش حاضر باقی مانده پرداخته شد .

2- فرم سفالینه های شوش شامل برش تشکیل دهنده فرم های ساده و ترکیبی ظروف و بناهای مربوط به آن دوران که در تزینات بیرونی و درونی آن از سفال استفاده شده نام برده و مورد بررسی قرار گرفته شد .

3- نقوش سفالینه های شوش از نظر تنوع به انواع خطوط وو نقوش تقسیم شد که شامل : خطوط ساده ، شکسته و متقاطع و نقوش هندسی ، گیاهس و جانوری که خود نیز شامل نقوش حیوانات ، پرندگان ، خزندگان ، نقوش انسانی و نقش ماه و خورشید می باشند .

4- ارتباط فرم نقوش با فرم سفالین ها

با توجه به موارد بالا چنین نتیجه گیری می شود که این نقوش بیان بیم ها و امید ها و علائمی برای استعانت از قوای طبیعی در مبارزه و حشتناک حیات است و از این رو در این آثار به بیان عناصر و عوامل موجود در ذهن و عوامل خارجی محیط پرداخته شده و سعی در این بوده که زمان . مکان . تاریخ . فضای پیرامون . احساسات و عواطف . رنج ها . عداوت و مهر و عشق و آنچه در اطراف می گذرد با استفاده از رنگ و فرم های مناسب بیان شود و با ارتباط بین این نقوش و فرم ظروف بر آن بوده تا به خواسته های خود در جهت تحقق آن قوت ببخشد .

کلمات کلیدی:

سفال

شوش

نقش و فرم

بیان مسئله:

سفالگری یکی از قدیمی ترین صنایعی است که زادگاه آن میهن کهنسال ما ایران است قرائن موجود از آثار کشف شده گویای این حقیقت است که تاریخ سفالگری در ایران از هزاره 8 پیش از میلاد آغاز شده است. هنر سفالگری هم در صورت و فرم ظاهر و هم در نقوش نمادینش بستری مناسب برای بیان اندیشه های ماورایی هنرمند بوده و آنچه که هنر و فرهنگ یک ملت را از آغاز نشان می دهد تنها اعتقادات و نگرش او به جهان پیرامونش است.

آثار بزرگ هنری در طول قرون متمادی براساس این نگرش استوار بوده و عدم آگاهی در این زمینه تنها باعث می شود که از زیبایی های این هنر لذت ببریم، در حالی که هر خط، فرم و شکل برای خود مفهومی دارد و چه زیباست هنگامی که به اندیشه سازندگان این آثار پی ببریم و از آنجایی که اصالت و عظمت یک قوم و فرهنگ آن مستقیما در هنر آن جلوه می کند باید بگوییم هنرهای دستی نمایشگر فرهنگ و تمدن هر قوم بوده و با تاریخ هنر ملت ها پیوند ناگسستنی دارد. در این پژوهش سعی بر آن است که نقش ها و نگاره های روی ظروف مورد استفاده مردمان کهن شرح داده شود چه همی نقش ها است که زائیده معرفت، دانش و اعتقادات آنهاست و در عین حال سعی می شود موارد استفاده نقوش تا حد امکان با اشاره به مدارک و شواهد موجود بحث و توصیف شود.

فهرست مطالب

فصل اول :کلیات طرح 1

1-1بیان مسئله2

1-2هدف های تحقیق 2

1-3 اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن 3

1-4 سوالات و فرضیه های تحقیق 4

1-5تعاریف عملیاتی متغیرها و واژگان کلیدی 4

1-6روش تحقیق 4

1- 7 قلمرو تحقیق 4

1-8 محدودیت ها و مشکلات تحقیق 5

فصل دوم: مطالعات نظری6

2-1مقدمه 7

2-2پیشینه تحقیق11

فصل سوم: تاریخچه سفالگری در ایران 12

3-1- جغرافیای تاریخی ایران 13

3-2- پیدایش سفال در ایران 13

3-3- ساخت سفال 16

3-4 پیدایش سفالینه های منقوش 17

3-5 فلسفه نقوش و مفهوم آن 18

3-6 بینش اساطیری 21

3-7 باورهای آئینی 24

3-8شوش تاریخی 27

3-9شوش حاضر 30

10-3موقعیت جغرافیایی 31

3-11رابطه نقوش مذکور با دین 35

3-21مذهب شوش 36

3-13مهمترین خدایان شوش 37

3-14 نمادهای خدایان روی سفالینه ها 40

3-15مراسم مذهبی 41

3-16آداب تدفین 43

17-3معیشت مردم شوش در عهد قدیم44

3-18فهرست آثار بدست آمده از شوش 48

فصل چهارم بررسی فرم سفالهای شوش51

4-1معابد شوش 52

4-3 تزئینات بنا54

4-3-1 تزئینات بیرونی بنا 54

4-3-2تزئینات درونی 56

4-4شرح کاخ داریوش در شوش 56

5-4 ملحقات کاخ شوش و باغهای آن 60

4-6کاخ هخامنشی شاور61 4-7شکل ظروف 62

4-71-ظروف کروی 63

4-72-ظروف مخروطی 64

4-73-ظروف بیضوی 65

4-74-ظروف استوانه ای 66

4-8ظروف ترکیبی 66

4-9 برش تشکیل دهنده فرمهای ساده و فرم های ترکیبی 68

4-9-1برش فرم های دایره ای 68

4-9-2برش فرم های بیضوی69

4-9-3برش فرم های مخروطی70

4-9-4برش فرم های استوانه ای71

4-10کاربرد72

4-10-1ظروف برای استفاده روزمره72

4-10-2ظروف برای انبار کردن مواد مورد نیاز77

4-10-3ظروف آئینی79

فصل پنجم مفهوم نقوش سفالینه های منقوش شوش 81

5-1خصوصیت سفالهای منقوش شوش اول و دوم 82

5-2 انواع نقوش 84

5-3نگاهی به خورشید، مار، ماه، درخت ، پرنده از دیدگاه اسطوره 85

5-4نقش مار 86

5-5نقش ماه 89

5-6نقش درخت 89

5-7نقش پرنده 90

5-8بررسی نقوش سفالینه های شوش 90

5-8-1نقوش جانوری90

5-8-1-1 بز کوهی 90

5-8-1-2مار 92

5-8-1-3ماهی 93

5-8-1-4پرنده93

5-9نقوش گیاهی95

5-9-1 آب 95

5-9-2 درخت95

5-9-3کوه96

5-9-4زمین 97

5-10خورشید98

5-11ماه 100

5-12انسان102

5-13خطوط 103

5-13-1خط ساده 103

5-13-2خط شکسته 103

5-13-3خط متقاتع104

5-14اشکال هندسی104

5-14-1مربع 105

5-14-2مثلث 105

5-14-3دایره 106

فصل ششم : رابطه فرم و نقوش سفالینه ها 107

6-1رابطه نقوش با عملکرد ظرف 108

6-2 ارتباط فرم نقوش با فرم سفالینه ها 311

6-3 نقش پرندگان گردن دراز 711

فصل هفتم : نتیجه گیری 120

7-1نتیجه گیری 121

منابع 123